Gedachten over zelfdoding

Opschrijven. Als je erover praten lastig vindt kun je bijvoorbeeld een brief, mail of app naar iemand schrijven die je vertrouwt. Je kunt ook appen als je naast elkaar zit.

Vertellen. Je kan je verhaal vertellen aan:

• Iemand die je vertrouwt. Dat kan een familielid, vriend, of vriendin zijn. Of iemand op school, je sportclub, bij de kerk of moskee.
• Je huisarts. Huisartsen zijn gewend om over zulke onderwerpen te praten.
• Iemand van 113 Zelfmoordpreventie. Je kunt (anoniem) chatten of bellen (gratis 0800-0113).

Misschien twijfel je of je klachten erg genoeg zijn om hulp te vragen. Dat is niet nodig. Weet dat je altijd om hulp mag vragen. Ook als je je gewoon even niet zo goed voelt. Als je gedachten over zelfdoding hebt, is het extra belangrijk en goed dat je om hulp vraagt.

>> Kijk eens op de pagina Direct hulp

Dringend hulp nodig?

Neem dan contact op met 112 (spoed).

Online hulp

• 113
  Je kunt dag en nacht bellen of chatten met een hulpverlener van 113. Bijvoorbeeld om open en eerlijk je verhaal te doen, gedachten over de dood of zelfdoding te delen of je gepieker even te onderbreken. Je kan ook contact opnemen als je je zorgen maakt om een ander. >> Praten over suïcide bij 113
• Brainwiki
  Op de pagina Direct hulp kun je vragen doornemen en krijg je direct advies over waar je terecht kunt. Helemaal onderaan zie je een overzicht van organisaties waarmee je contact kunt opnemen, ook anoniem als je dat fijner vindt. >> Direct hulp op Brainwiki.nl
• Jongeren Hulp Online
  Bij Jongeren Hulp Online vind je meer dan 20 hulplijnen die je snel, anoniem en gratis hulp bieden. Via de chat of telefoon. Betrouwbaar en professioneel. Ze staan allemaal voor je klaar met een luisterend oor, deskundig advies en handige tips. >> Jongeren Hulp Online
• Instagram
  Op Instagram deelt het Suïcide Preventie Centrum posts en filmpjes gericht op jongeren. Daarnaast kunnen jongeren hun verhaal kwijt op de Insta chat op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur terecht. Ervaringsdeskundigen bemensen de chat. >> Instagram: @jongerensuicidepreventie
• Suïcide Preventie Centrum
  Op de online chat zijn (familie)ervaringsdeskundigen er voor jongeren op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur. >> Suïcide Preventie Centrum

Waar je verder terecht kunt

• Huisarts
  De huisarts luistert naar je verhaal en denken samen met jou na over welke hulp je nodig hebt. Soms heeft de huisarts ook een praktijkondersteuner (POH-GGZ) jeugd in dienst, waarmee je in gesprek kan gaan.
• Wijkteam
  Een wijkteam is een team met hulpverleners dat ondersteuning biedt. In Nederland hebben deze teams verschillende namen: wijkteam, buurtteam, jeugdteam, sociaal team, Centrum Jeugd en Gezin, of ouder- en kind team.
• School
  Een mentor of vertrouwenspersoon kan met je meedenken over passende hulp. Of een andere docent die jij vertrouwt.

• Om te beginnen is er uitgebreid aandacht voor jouw verhaal en wat maakt dat de gedachten aan de dood en zelfdoding zijn ontstaan.
• Samen met je behandelaar bepaal je wat er nodig is om de problemen die je ervaart op te leren lossen. Daarvoor zijn veel verschillende behandelmethoden mogelijk. Voorbeelden hiervan zijn opnamevervangende thuisbehandeling (IHT), traumabehandeling, systeembehandeling, emotieregulatietraining of schematherapie. In overleg bepaal je welke behandeling het meest passend is in jouw situatie. En ook wat de rol en positie van je ouders bij de behandeling is in jouw situatie.
• Samen met je behandelaar maak je een signaleringsplan. Daarin beschrijf je hoe de spanning over jouw emoties kan oplopen en wat jij of anderen wanneer kunnen doen om te helpen de spanning te verminderen. Dat plan passen jullie steeds aan, zodat het blijft aansluiten bij jouw situatie en wat voor jou helpend is.
• Vaak maak je ook een veiligheidsplan, waarin de afspraken staan wat jij en anderen doen wanneer je toch overspoelt raakt door emoties en de gedachten over de dood opkomen.
• Soms heb je medicatie nodig. Dit bepaal je samen met je ouders en een psychiater. Sommige jongeren kunnen baat hebben van medicatie bij klachten die samenhangen met gedachten aan de dood.
• Heb je zoveel gedachten over de dood dat je nergens anders meer aan kan denken? Vertel dit aan iemand die je vertrouwt. Dit mag je hulpverlener zijn, maar ook de huisarts of iemand uit je eigen familie of vriendenkring. Vaak kun je op zulke momenten voor een korte periode terecht bij de crisisdienst, waar er aandacht is voor het verminderen van deze constante gedachten aan de dood.

Heb je vragen over soorten behandelingen, behandelaren, wachttijden en hoe je met een hulpverlener praat?
>> Je vindt de antwoorden op de pagina Veelgestelde vragen

In de meeste gevallen niet. Het is waarschijnlijker dat je een hulpverlener krijgt die samen met jou gaat kijken welke ondersteuning of hulp jij kan gebruiken om je beter te voelen. Is de meeste gevallen is dat niet een opname. Vaak kan een gesprek of een andere vorm van hulpverlening al goed helpen. Als jouw gedachten aan zelfdoding heel veel voorkomen (bijna de hele dag bijvoorbeeld) en je hulpverlener ernstige zorgen heeft over jouw veiligheid dan is soms een crisisopname nodig.

Misschien krijg je al behandeling bij een hulpverlener in de jeugdzorg en had je toen je daaraan begon nog geen gedachten over zelfdoding. Een behandeling stopt alleen als deze daardoor niet meer helpend is of als de hulpverleners deze niet meer veilig kunnen uitvoeren. Als je bang bent dat je behandeling moet stoppen, is het goed om hierover te praten. Bespreek je angsten en wat voor jou belangrijk is met je behandelaar. Kijk samen wat de mogelijkheden zijn.

Behandelaren moeten jouw zorgen altijd serieus nemen. Mogelijk heb je toch het gevoel dat hulpverleners niet naar je luisteren, of het klikt niet tussen jullie. Als het je lukt maak dat dan bespreekbaar met de behandelaar of vraag iemand die je vertrouwt om mee te gaan om samen dit gesprek te voeren. Je hebt altijd het recht om over te stappen naar een andere hulpverlener.

Een vertrouwenspersoon van AKJ kan jou helpen om uit te zoeken wat er speelt en kan jou ondersteunen als er verandering nodig is.

Ja, dat is vaak wel verstandig

Als jongere wil je graag zelfstandig je eigen problemen oplossen. Meestal is dit ook belangrijk en is het goed om op bepaalde gebieden privacy te hebben. Soms kan het allemaal zelf willen doen je ook erg in de weg zitten. Als het over zaken gaat die over je veiligheid gaan is het belangrijk om je ouders te betrekken. Omdat zij veel van jou weten en zij jou kunnen helpen bij het leren verminderen van je spanning en gedachten over zelfdoding. Ook kunnen ze je helpen zoeken naar welke hulp je op nodig hebt.

Redenen waarom veel jongeren het niet willen of durven vertellen

Het kan zijn dat je je ouders niet over de gedachten over zelfdoding wilt vertellen omdat je bang bent voor hoe zij zouden reageren. Misschien is je angst dat ze te gemakkelijk aan je gevoelens voorbij gaan of je juist de hele tijd in de gaten willen houden. Of dat je bang bent voor wat het met hun gezondheid gaat doen als je dit deelt. Of dat je bang bent je ouders tot last te zijn of om ze te kwetsen. Bij sommige jongeren kan het zelfs zo zijn dat het slechte contact met hun ouders de gedachten over zelfdoding veroorzaken.

Je hoeft het niet alleen aan je ouders te vertellen

Als het je niet of nog niet lukt om gedachten over zelfdoding met je ouders te bespreken kan het een tussenstap zijn om een volwassene die je vertrouwd hierbij te betrekken. Of een behandelaar waar je al gesprekken mee hebt te vragen je erbij te helpen. Samen kunnen jullie een plan bedenken hoe je ouders toch zo goed mogelijk op de hoogte kunnen zijn van de gedachten over zelfdoding.

Maak je eigen survivalgids

Een praktische tip van jongeren voor jongeren: maak voor jezelf een lijst met dingen die je helpen wanneer je je slecht voelt.

“Maak een lijst met dingen die je kunt doen als afleiding. Een survivalgids. Een lijst met series die jij leuk vindt en die niet je niet triggeren. Creatief bezig zijn. Sporten, tekenen, muziek luisteren. Als je dat van tevoren bedenkt dan heb je alvast wat ideeën. Want op het moment zelf is het moeilijk die te bedenken.”

Wachttijdoverbrugging

• Mind Korrelatie: Ze proberen je in één gesprek verder te helpen. Onderwerp van het contact is bijvoorbeeld ‘Hoe kom je de dag door?’ en ‘Hoe maak je optimaal gebruik van de adviezen die eerder door je eigen behandelaar zijn gegeven?
• Eigen Kracht Centrale: Tijdens een Eigen Kracht Conferentie maak je samen met bijvoorbeeld familie of vrienden een overbruggingsplan. Zo weten je familieleden en vrienden hoe ze je kunnen helpen tot de professionele behandeling kan beginnen.
• Suïcide Preventie Centrum: Ga erover in gesprek met leeftijdsgenoten, online, in een groep of via de chat

Gebruik de tips uit de gids #Chatsafe

Als je het belangrijk vindt om online iets te posten over je gedachten aan zelfdoding is het erg belangrijk dat je dit op een veilige manier doet. Voor jezelf en voor anderen.  

Waarom je verhaal plaatsen?  

• Verhalen kunnen het praten over gedachten over zelfdoding normaler maken  
• Het kan anderen hoop geven dat het goedkomt  
• Het kan anderen aanmoedigen om hulp te zoeken  

Wel geven we je een aantal belangrijke adviezen mee:  

• Neem de tijd voordat je een bericht plaatst. Je bericht kan jezelf of anderen onbedoeld schade toebrengen als het gedeeld wordt met mensen die geen goede bedoelingen hebben.  
• Eenmaal op het internet, altijd op het internet.  
• Iedereen kan jouw content zien. Wees je ervan bewust dat het ook mensen kunnen zijn waarvan je niet wilt dat ze het lezen.  
• Maak of promoot geen spelletjes, pacts of hoaxes over zelfbeschadiging of zelfdoding.  

Plaats altijd hulplijnen bij je post als die gaat over zelfdoding:  

• 113 zelfmoordpreventie. www.113.nl / 0800-0113 
• Kindertelefoon. www.kindertelefoon.nl / 0800-0432  
• Alles Oke? Supportlijn. www.allesoke.nl / 0800-0450  
• MIND korrelatie. Mindkorrelatie.nl / 0900-1450  

 Wat je niet in je post mag doen:   

• Plannen over zelfdoding of pogingen tot zelfbeschadiging plaatsen. 
• Instructies over hoe je jezelf pijn kunt doen of doden plaatsen. 
• Anderen aanmoedigen om zichzelf te beschadigen of doden. 
• Anderen aanmoedigen om je na te doen als je jezelf hebt beschadigd.  
• Websites delen waar informatie op staat over zelfbeschadiging of zelfdoden. 
• Afscheidsbrieven delen. 
• Foto’s delen waarop te zien is dat iemand zichzelf beschadigd. 
• Hashtags gebruiken die te maken hebben met zelfbeschadiging of zelfdoding. 
• Emoji’s gebruiken die te maken hebben met zelfbeschadiging en zelfdoding. 
• Andere mensen zich verantwoordelijk laten voelen voor jouw veiligheid, door bijvoorbeeld te zeggen dat het de schuld is van die persoon als je doodgaat. 

 Posten over iemand die is overleden door zelfdoding  

• Deel niet te veel details over hoe de persoon is overleden. 
• Vraag om respect en empathie voor de overledene als mensen op je bericht willen reageren. 
• Laat weten dat er hulp is voor mensen die ook gedachten hebben over zelfdoding. 
• Voeg linkjes naar hulplijnen toe (zie hierboven voor een lijstje met hulplijnen). 
• Maak geen grapjes in je post of in de comments. Dat vinden veel mensen na het overlijden van iemand niet fijn. 

Gebruik de tips uit de gids #Chatsafe 

Als je een post ziet over zelfdoding kun je ervoor kiezen hierop te reageren. Of je hiervoor kiest kun je beslissen aan de hand van verschillende vragen (zie #Chatsafe, pagina 21). Hieronder lees je verschillende tips om beter om te gaan met content over zelfdoding: 

• Neem een ander serieus: Zelfs als je denkt dat iemand maar een grapje maakt over zelfdoding, is het goed om die persoon altijd serieus te nemen. Maak zelf ook geen grappen over zelfdoding en beschuldig de ander niet van liegen of aandacht zoeken. Erken de gevoelens van de ander. Vertel ook waarom je bezorgd bent en dat je om hen geeft. Laat de ander zijn of haar gedachten, gevoelens en ervaringen ook in eigen woorden uitleggen. 

• Let op de woorden in je reactie: Veroordeel een ander niet, neem geen aannames, keur het niet goed en moedig zelfdoding niet aan. Welke woorden, plaatjes of emoji’s jij gebruikt in je reactie kan invloed hebben op hoe anderen op de content reageren. Bepaalde woorden kunnen het laten lijken alsof zelfdoding een oplossing is, waardoor anderen het misschien sneller gaan doen. Ook kunnen sommige woorden zorgen voor stigmatisering en discriminatie, waardoor anderen minder snel hulp durven te zoeken. Voor een overzicht van onveilige en veilige taal en plaatjes bekijk pagina 13-15 van #Chatsafe. 

• Online-reacties zijn blijvend: Bedenk dat alles wat jij plaatst op het internet altijd op het internet blijft. Dit geldt ook voor opmerkingen die je plaatst of berichten die je deelt. Ook dingen die je verwijderd hebt kunnen weer teruggevonden worden. 

• Iedereen kan zien wat je plaatst: Bedenk je dat zelfs als je reacties alleen met sommige mensen deelt, dat mensen voor wie het niet bedoeld was je reacties ook kunnen zien. Andere mensen kunnen je reactie bijvoorbeeld delen, downloaden of er een schermopname van maken. 

• Algoritmen: Als je vaker reageert op bepaalde onderwerpen of mensen krijg je die vaker te zien. Als je dus minder posts over zelfdoding wilt zien, is het beter om er minder vaak op te reageren. Zo krijgen ook minder andere mensen de post te zien. Als je nog steeds te veel posts over zelfdoding ziet, kun je ook bepaalde accounts dempen, ontvolgen of blokkeren. Door vaker te reageren op positieve onderwerpen of positieve accounts te volgen kun je ervoor zorgen dat je tijdlijn je beter laat voelen. 

• Bewaak je grenzen: Stop met reageren als het je te veel tijd kost, de andere persoon meer van streek lijkt, of het je emotioneel te zwaar wordt. Zeg dan bijvoorbeeld dat de ander professionele hulp moet zoeken en stuur een link op naar een hulplijn. 

• Vraag hulp voor jezelf: Als de posts je verdrietig of boos laten voelen is het goed om het hier met iemand over te hebben. Praat bijvoorbeeld met familie, vrienden of een professional hierover. Het kan zijn dat je je herkent in een post of dat het je om een andere reden niet fijn laat voelen. Als je direct hulp nodig hebt, kijk dan hier. 

• Vraag hulp voor een ander: Zeker als er direct hulp nodig is, is het goed om hulp te vragen. Zelfs als je iemand beloofd hebt om iets geheim te houden of als de ander geen hulp wilt. Het is belangrijker dat de andere persoon hulp krijgt, dan dat je een geheim bewaard. Als je het idee hebt dat iemand zou kunnen overlijden of gewond zou kunnen raken, kun je altijd bellen met 112. Het kan ook handig zijn om schermafdrukken of –opnames te maken zodat je die kunt laten zien aan iemand die de ander kan helpen. Als er niet direct hulp nodig is kun je ook hulp vragen aan je ouders of je leerkracht. 

• Rapporteer: Ga er niet vanuit dat iemand anders de content al gerapporteerd heeft, maar doe dit zelf als dit kan (bijvoorbeeld op sociale media).