Wat is ADHD?
Niet iedereen ervaart dezelfde klachten:
- Moeite met concentreren. Je vindt het moeilijk om lang aandacht ergens voor te hebben of je vergeet vaak dingen.
- Het is lastig om taken te plannen. Daardoor krijg je dingen niet af of kom je te laat.
- Je voelt je erg onrustig (hyperactief). Anderen merken dat je je druk gedraagt. Je kan misschien niet goed stilzitten.
- Impulsief. Je doet vaak dingen zonder er vooraf over na te denken. Daar heb je later misschien spijt van.
- Andere klachten. Moeilijk in slaap kunnen vallen, bang zijn of snel boos worden.
Sommige kinderen of jongeren die dit ervaren krijgen van een zorgverlener te horen dat deze klachten passen bij ADHD. Dit geldt niet voor iedereen met (sommige van) deze klachten.
ADHD is de afkorting voor de Engelse term Attention Deficit Hyperactivity Disorder. ADHD beschrijft klachten waar je veel last van kan hebben.
Je zou drie vormen van ADHD kunnen beschrijven:
- Je vindt het voorál lastig om je aandacht ergens bij te houden. Je bent snel afgeleid, dromerig en vergeetachtig. Het is dan lastig om taken die je moet doen te plannen. Daardoor krijg je dingen niet af of kom je te laat. Mensen denken soms dat je geen zin hebt of niet je best doet, of dat je lui en vergeetachtig bent, terwijl dat niet zo is. Dit noemen sommige mensen ook wel ADD. Dit is de afkorting voor de Engelse term Attention Deficit Disorder.
- Je voelt je vaak onrustig. Anderen zeggen misschien dat je druk bent (hyperactief). Je doet vaak dingen waar je later spijt van hebt. Je doet dit zonder erover na te denken (impulsief).
- Gecombineerde klachten: Je vindt het moeilijk om je aandacht ergens bij te houden en voelt je vaak erg onrustig (hyperactief) en doet dingen zonder er over na te denken (impulsief).
Iedereen is weleens druk of heeft moeite met goed opletten, maar bij AD(H)D heb je hier vaak last van. Jouw klachten geven je meer belemmeringen op meerdere plekken, zoals thuis, op school en in sociale situaties. Ook kun je misschien niet alle sociale activiteiten meedoen.
Hoe en wanneer je klachten ervaart verschilt per persoon. Iedereen is uniek. Misschien heb je soms het gevoel dat iets niet loopt zoals je het graag had gezien, omdat je je bijvoorbeeld niet goed kon concentreren. Maar verlopen andere situaties juist weer heel soepel.
Tip van een ervaringsdeskundige jongere: Kijk samen met de mensen om je heen wat voor jou in verschillende situaties goed werkt. Blik bijvoorbeeld terug op momenten waar je met een positief gevoel op terugkijkt.
Wat betekent dit voor jou?
Dit heeft misschien impact op je gevoelens, humeur of gedrag:
- Je zit niet lekker in je vel
- Je voelt je (soms) onzeker
- Je vind je sommige situaties extra spannend of uitdagend
- Je zelfvertrouwen (in sommige situaties)
- Je wordt misschien vaak aangesproken op je gedrag en je krijgt het gevoel dat je dit gedrag niet mag laten zien.
Dit kan thuis, op school of tijdens sociale situaties zijn.
Hoe ontstaat ADHD?
ADHD is voor een groot deel erfelijk. Dat betekent dat als één van je ouders of broers of zussen dit soort klachten hebben, er een kans is dat jij ze ook kan krijgen. Maar je omgeving bepaalt ook of dat wel of niet gebeurt, en hoe je je ontwikkelt. Allerlei dingen kunnen hier invloed op hebben. Bijvoorbeeld stoffen die je als baby in de buik van je moeder binnenkreeg, stress in je gezin of een thuissituatie zonder orde of regels. Al dit soort ‘ingrediënten’ van jouw leefomgeving beïnvloeden de kans dat je last krijgt van klachten die kunnen horen bij ADHD.
Hoe vaak komt het voor?
Meestal is al voordat je 12 jaar bent duidelijk of je ADHD hebt. Zo’n 5 op de 100 kinderen en jongeren in Nederland krijgen van een zorgverlener te horen dat hun klachten passen bij ADHD, dat is ongeveer 1 of 2 kinderen per schoolklas. Meer jongens dan meisjes krijgen de diagnose ADHD, maar bij meisjes wordt de klachten minder snel ontdekt. Klachten die passen bij ADD, zoals moeilijk kunnen concentreren, komen juist weer vaker voor bij meisjes.
Hoe weet je dat je klachten hebt die passen bij ADHD?
Het kan zijn dat je zelf merkt dat je ergens mee zit of dat je problemen hebt. Het kan ook zijn dat je ouders of leraren op school dat merken. Vaak zal je dan eerst naar een huisarts of naar het wijkteam in jouw buurt gaan. Als zij denken dat je klachten kunnen wijzen op ADHD, word je doorgestuurd naar een psycholoog en/of een psychiater. Door gesprekken en soms door testjes of vragenlijsten, kunnen zij samen met jou onderzoeken waar je problemen vandaan komen en hoe je daarmee geholpen kan worden. Misschien komen je problemen niet alleen door ADHD, maar ook door andere dingen. Je bent bijvoorbeeld ook snel boos of bang. De psycholoog of psychiater maakt met jou en je ouders een plan om je te helpen. Soms worden ook andere problemen behandeld.
Hoe gaat het verder?
Je kan goed leren omgaan met de klachten die passen bij ADHD. Ontdek samen met je omgeving wat voor jou werkt, bij jou past en goed voelt. Blik bijvoorbeeld samen terug op momenten waar je met een positief gevoel op terugkijkt, wat werkte voor jou?
Sommige mensen hebben er als ze volwassen zijn niet meer zoveel last van. Dat geldt voor bijna de helft van iedereen met dit soort klachten.
